Ειρήνη Δενδρινού: Άγχος και Stress

Οι άνθρωποι γενικότερα τείνουν να θεωρούν ότι το άγχος και το στρες είναι το ίδιο, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να διακρίνουν τις διαφορές ανάμεσα τους, ώστε να αντιμετωπίσουν το καθένα με τον σωστό τρόπο.

Σε γενικές γραμμές οι όροι τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται διαρκώς με την ίδια πρόθεση και σημασία και ίσως θεωρούνται ταυτόσημοι. Είναι γεγονός ότι υπάρχει μία λεπτή γραμμή μεταξύ του στρες και του άγχους.

Και τα δύο είναι συναισθηματικές αντιδράσεις, με ουσιώδεις όμως διαφορές όσον αφορά σε ψυχοσυναισθηματικό αλλά και κλινικό επίπεδο.

Το στρες προκαλείται συνήθως από ένα εξωτερικό έναυσμα. Αφορά στον τρόπο σύμφωνα με τον οποίο αντιδρούμε ώστε να αντεπεξέλθουμε σε ένα νέο, απαιτητικό ή απειλητικό ερέθισμα. Όταν το άτομο δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει σε μια κατάσταση, νιώθει πιεσμένο, με αποτέλεσμα το στρες να γενικεύεται.

Όσο πιο έντονη είναι η πίεση, τόσο πιο υψηλό το επίπεδο του στρες. Το στρες τείνει να εντοπίζεται στην κατάσταση και να αναφέρεται σε ένα τωρινό και πραγματικό συμβάν (ένα project με συγκεκριμένο και αυστηρό deadline, η/ο σύζυγός σας περιμένει από εσάς να τελειώσετε μία δουλειά του σπιτιού, το παιδί σας περιμένει να πάτε να το πάρετε απ’ το σχολείο).

Νιώθετε στρες κατά τη διάρκεια της διαδικασίας γιατί πρέπει να εκπληρώσετε ένα έργο. Είναι ξεκάθαρα διαδικαστικό. Το στρες προκαλεί την απελευθέρωση αδρεναλίνης, η οποία μας επιτρέπει να παίρνουμε γρήγορες αποφάσεις, να ανταποκρινόμαστε στις προκλήσεις και να παραμένουμε σε εγρήγορση.

Τα άτομα τα οποία βρίσκονται υπό χρόνιο στρες εμφανίζουν ψυχικά και σωματικά συμπτώματα, όπως ευερεθιστότητα, θυμό, κόπωση, μυϊκούς πόνους, γαστρεντερικά προβλήματα και δυσκολία στον ύπνο.

Το άγχος από την άλλη πλευρά, χαρακτηρίζεται από επίμονες, υπερβολικές ανησυχίες οι οποίες δεν υποχωρούν, ακόμη και αν δεν υπάρχει αντικειμενικός στρεσογόνος παράγοντας.

Ο κλινικός ορισμός του άγχους εστιάζει στην συναισθηματική δυσφορία η οποία προκύπτει απο την αρνητική σκέψη που κάνει το άτομο γύρω από ένα -πιθανόν- αρνητικό συμβάν ή κίνδυνο. Επομένως, το άγχος, γενικεύεται/εξελίσσεται εσωτερικά στο άτομο και αφορά στην αντίληψη/αξιολόγησή του για τις απαιτήσεις ή για τις ικανότητες οι οποίες είναι απαραίτητες, ώστε να αντεπεξέλθει σε μια κατάσταση την οποία την αντιλαμβάνεται ως δύσκολα διαχειρήσιμη.

Το άγχος τείνει να αφορά στο μέλλον, το τι θα συμβεί σε αυτό (χωρίς να πρόκειται για δεδομένα πιθανά συμβάντα) και το πως νιώθουμε γι’ αυτά που θα έρθουν (χωρίς να είναι σίγουρο ότι θα συμβούν). “Τι θα γίνει αν; Μπορώ να το διαχειριστώ; Έχω ό,τι μου χρειάζεται; Τι θα γίνει εάν κάτι δε πάει καλά;” Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι το άγχος επηρεάζει μέσω των ορμονών το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, με αποτέλεσμα άτομα με άγχος να παρουσιάζουν λιγότερη αντοχή σε διάφορες οργανικές διαταραχές.

ΔΥΣΟΙΩΝΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ

Στα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα καταγράφηκε μια παγκόσμια “επιδημία” έξαρσης προβλημάτων σχετιζόμενων με την ψυχική υγεία. Αν και η κατάθλιψη τείνει, από μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, να συσχετίζεται περισσότερο με τα προβλήματα ψυχικής υγείας, δεν είναι το πρώτο πρόβλημα ψυχικής υγείας το οποίο αντιμετωπίζουν πλέον οι άνθρωποι.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, το άγχος πλέον θεωρείται η κύρια αιτία ψυχικών και σωματικών ασθενιών από τις οποίες ο σημερινός άνθρωπος υποφέρει. Πιο συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι 275 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από αγχώδεις διαταραχές∙ ποσοστό το οποίο αναλογεί περίπου στο 4% του παγκόσμιου πληθυσμού, με διαφορά που κυμαίνεται σε ποσοστό μεταξύ 2,5% και 6,5% του πληθυσμού ανά χώρα.

Περίπου το 62% των ατόμων που πάσχουν από άγχος είναι γυναίκες -170 εκατομμύρια- σε σύγκριση με τα 105 εκατομμύρια άνδρες πάσχοντες. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το άγχος που οφείλεται στην εργασία είναι το δεύτερο σε συχνότητα πρόβλημα υγείας και επηρεάζει το 28% των εργαζομένων στην ΕΕ. Μέχρι το 2030, εκτιμάται ότι για την παγκόσμια οικονομία το κόστος όλων των προβλημάτων ψυχικής υγείας μπορεί να ανέλθει σε 16 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Αξίζει να σημειωθεί, πως προκαλεί δυσάρεστη έκπληξη το γεγονός ότι ο σημερινός άνθρωπος εξακολουθεί να θεωρεί taboo το να παραδεχθεί ότι έχει κλονιστεί η ψυχική του υγεία με τον οποιονδήποτε τρόπο.

Επομένως, δυστυχώς δύσκολα θα καταφύγει σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας ώστε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζει, διατείνοντας τις περισσότερες φορές ότι δύναται να το αντιμετωπίσει μόνος/μόνη. Αυτό που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και συζήτησης, είναι ο τρόπος με τον οποίο ο κόσμος αντιμετωπίζει τις προκλήσεις που αφορούν την ψυχική υγεία, οι οποίες αποτελούν μάστιγα για ολοένα και αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων.