Ματιές: Η εύκολη και γρήγορη συνταγή της γιαγιάς

Μια εύκολη και γρήγορη συνταγή της γιαγιάς για τις ματιές – Ένα υπέροχο Χριστουγεννιάτικο φαγητό

Οι ματιές είναι ένα παραδοσιακό φαγητό που συναντάμε κυρίως στα χωριά της ορεινής Εύβοιας, αλλά και σε άλλα μέρη της Στερεάς Ελλάδας, όπου η παράδοση και η γεύση ενώνονται μοναδικά.

Πρόκειται για ένα πιάτο που θυμίζει τις παλιές, αυθεντικές γεύσεις των Χριστουγέννων, τότε που τίποτα δεν πήγαινε χαμένο και κάθε υλικό αξιοποιούνταν με σεβασμό και φροντίδα.

Οι ματιές μοιάζουν με λουκάνικα ή με τις γνωστές ομαθιές, αλλά η διαφορά τους βρίσκεται στη γέμιση και στον τρόπο μαγειρέματος.

Η ονομασία “ματιές” έχει προκαλέσει ενδιαφέρον και διάφορες ερμηνείες. Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, το φαγητό πήρε το όνομά του από τη χαρακτηριστική διαδικασία του σερβιρίσματος, καθώς, όπως λένε οι παλαιότεροι, «το φαγητό θέλει ματιές λεμονιού». Δηλαδή, όταν το φαγητό είναι έτοιμο, χρειάζεται να το ραντίσουμε με άφθονο φρέσκο λεμόνι, ώστε να του δώσει τη χαρακτηριστική δροσιά και οξύτητα που εξισορροπεί τη γεύση του κρέατος και του ρυζιού. Η λέξη «ματιές», λοιπόν, αναφέρεται στις συνεχείς κινήσεις του στιψίματος του λεμονιού επάνω στο φαγητό πριν το σερβίρισμα.

Η δεύτερη εκδοχή είναι πιο ιστορική και συνδέει τις ματιές με τις αρχαίες «ομαθιές», οι οποίες ήταν γεμιστά έντερα με ρύζι, εντόσθια και μυρωδικά, που παρασκευάζονταν κυρίως κατά την περίοδο των εορτών. Η παράδοση αυτή πέρασε μέσα στους αιώνες και μετασχηματίστηκε ανάλογα με τα τοπικά υλικά και τις συνήθειες κάθε περιοχής. Έτσι, στην Εύβοια, οι «ομαθιές» έγιναν «ματιές», ένα φαγητό που μαγειρεύεται με απλά υλικά, αλλά πλούσια γεύση και συμβολική αξία, αφού ήταν πάντα συνδεδεμένο με τη χαρά των γιορτών και τη ζεστασιά του σπιτιού.

Η συνταγή της γιαγιάς για τις ματιές είναι απλή, αλλά απαιτεί προσοχή και υπομονή. Παίρνουμε έντερα, τα καθαρίζουμε σχολαστικά και τα γεμίζουμε με ένα μείγμα από ρύζι, πράσο, συκωτάκια ή μικρά κομμάτια χοιρινού, άνηθο, μαϊντανό και μπαχαρικά όπως πιπέρι, κύμινο και λίγο μπαχάρι. Η γέμιση πρέπει να είναι νόστιμη και αρωματική, αλλά όχι υπερβολικά υγρή, για να μην σκάσει το έντερο στο βράσιμο. Αφού γεμιστούν, οι ματιές δένονται και βράζονται αργά, μέχρι να μαλακώσει το ρύζι και να δέσουν οι γεύσεις. Στη συνέχεια, μπορούν να ψηθούν ελαφρώς στο φούρνο ή να τηγανιστούν, ώστε να αποκτήσουν τραγανή επιφάνεια και πιο πλούσιο άρωμα.

Το αποτέλεσμα είναι ένα φαγητό που μυρίζει παράδοση. Κάθε μπουκιά αποκαλύπτει τη σοφία της ελληνικής υπαίθρου, όπου η απλότητα συνδυάζεται με τη γεύση. Οι ματιές σερβίρονται συνήθως με φρέσκο ψωμί, άφθονο λεμόνι και κόκκινο κρασί. Είναι πιάτο που φέρνει την οικογένεια γύρω από το τραπέζι και αναβιώνει τα αρώματα και τις αναμνήσεις των Χριστουγέννων, τότε που οι γιαγιάδες μαγείρευαν με μεράκι και αγάπη, προσφέροντας γεύσεις που μένουν ανεξίτηλες στο χρόνο.

Αυτό το φαγητό εξελίχθηκε στα αιματίες στη Βυζαντινή περίοδο και τελικά κατέληξε στο σημερινό ματιές. Έτσι, το πιάτο έχει μια αδιάλειπτη πορεία μέσα στους αιώνες, και η ονομασία του διατηρεί την ιστορική του συνέχεια.

Το φαγητό “ματιές” είναι πολύ αγαπητό σε χωριά της Εύβοιας όπου οι κάτοικοι συνεχίζουν να το παρασκευάζουν και να το απολαμβάνουν κάθε Χριστούγεννα. Η μεγάλη αγάπη των κατοίκων για τις παραδόσεις και η προσήλωση σε όσα κληρονόμησαν από τις προηγούμενες γενιές διασφαλίζουν τη συνέχιση αυτού του εθίμου.

Η φράση “Έτσι τα βρήκαμε και έχουμε χρέος έτσι να τα πάμε” δείχνει τη σημασία της συνέχισης των παραδόσεων και της διατήρησης των εθίμων, τα οποία ενώνουν την κοινότητα και διατηρούν την πολιτιστική ταυτότητα.

Μέσω αυτών των παραδόσεων, όπως το φαγητό “ματιές”, η πολιτιστική κληρονομιά περνά από γενιά σε γενιά, διατηρώντας τη ζωντανή.

Το παραδοσιακό φαγητό “ματιές” δεν είναι απλώς ένα πιάτο, αλλά μια ζωντανή σύνδεση με το παρελθόν, που ενώνει τις γενιές γύρω από το τραπέζι και τιμά την ελληνική κουλτούρα και παράδοση.

Πρόκειται για ένα παραδοσιακό, εκλεκτικό μεζέ που παρασκευάζεται στα χωριά της Εύβοιας κατά τις εορταστικές περιόδους (και όχι μόνο).

Επιλέγουμε από τον τοπικό χασάπη μας ένα κομμάτι χοιρινής συκωταριάς, ζητώντας του να μας προσφέρει άντερα με πλούσια υφή, όχι τα λεπτά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή λουκάνικων.

Το φαγητό αυτό είναι ένα είδος λουκάνικου. Τα παλιά χρόνια το κάθε σπίτι έτρεφε πάντα ένα χοιρινό, που σφάζονταν την παραμονή των Χριστουγέννων. Με τα λεπτά έντερα του γουρουνιού έκαναν τα λουκάνικα, με το χοντρό έντερο τις ματιές.