Κάλαντα Χριστουγέννων – Καλήν Εσπέραν Άρχοντες
Όταν πλησιάζουν οι γιορτές, μικροί και μεγάλοι αναζητούν τους στίχους και τη σωστή μελωδία για τα κάλαντα Χριστουγέννων.
Το «Καλήν Εσπέραν Άρχοντες» είναι το γνωστότερο έθιμο των ημερών: μια χαρούμενη επίσκεψη από πόρτα σε πόρτα, με παιδικές φωνές, χαμόγελα, ευχές και το γνώριμο τρίγωνο να δίνει τον ρυθμό. Το τραγούδι μεταφέρει μήνυμα χαράς, φιλοξενίας και αγάπης, ιδανικό για τις οικογενειακές στιγμές των Χριστουγέννων.
Αφού στολίσουμε το σπίτι με δέντρο, φώτα και γιρλάντες, έρχεται η στιγμή που θα ακούσουμε τις όμορφες νότες των καλάντων να πλημμυρίζουν τις γειτονιές. Τα παιδιά ετοιμάζονται από νωρίς, μαθαίνουν τους στίχους, φορούν σκούφους και κασκόλ και ξεκινούν τις «περιοδείες» τους, συχνά με φίλους ή αδέλφια, για να μεταφέρουν το χαρμόσυνο μήνυμα της Γέννησης.
Η λέξη «κάλαντα» προέρχεται από τη λατινική «calenda», δηλαδή την πρώτη ημέρα του μήνα. Η ρίζα του εθίμου συνδέεται με την αρχαιότητα και τις περιφορές με ευχές για καλοχρονιά. Με τον καιρό, η παράδοση προσαρμόστηκε στη χριστιανική γιορτή των Χριστουγέννων, κρατώντας το πνεύμα της καλής τύχης, της ευημερίας και της κοινωνικής συνοχής που ενώνει γείτονες και οικογένειες.
Τα γνωστά κάλαντα Χριστουγέννων ψέλνονται στα κατώφλια των σπιτιών από παιδιά, εφήβους, ακόμη και μεγάλους. Μπορεί να τα πει ένα παιδί μόνο του, μια παρέα ή ολόκληρη χορωδία. Συνοδεύονται συνήθως από τρίγωνο ή κιθάρα, ενώ σε πολλές γειτονιές συναντάμε και παραδοσιακά όργανα. Το χαμόγελο του νοικοκύρη και το «Χρόνια Πολλά» είναι το πιο ζεστό κέρασμα της βραδιάς.
Τα Κάλαντα είναι ευχές και εγκωμιαστικά τραγούδια που ψάλλονται κάθε έτος στις παραμονές μεγάλων εορτών: Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και Θεοφανείων. Κάθε γιορτή έχει τον δικό της ψαλμό, με λέξεις που υμνούν το γεγονός και καλωσορίζουν τη νέα περίοδο. Εξαίρεση αποτελούν οι ψαλμοί της Μεγάλης Παρασκευής, που είναι κατανυκτικά και ψάλλονται σε διαφορετικό κλίμα.
Κύρια παραδοσιακά μουσικά όργανα είναι το τρίγωνο, το λαούτο, το νταούλι, η τσαμπούνα και η φλογέρα. Σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας επιβιώνουν τοπικές παραλλαγές. Υπάρχουν νησιώτικες μελωδίες με ζωντανό ρυθμό, ποντιακές εκδοχές με ιδιαίτερη χροιά, μακεδονίτικες και ηπειρώτικες ερμηνείες που κρατούν στοιχεία του τοπικού ήθους. Έτσι, το ίδιο τραγούδι αποκτά διαφορετικό «χρώμα» από τόπο σε τόπο.
Οι τραγουδιστές–οργανοπαίκτες ονομάζονται «καλαντιστές». Αν δεν υπάρχει μουσικό όργανο, το τρίγωνο κάνει όλη τη δουλειά. Με σταθερό ρυθμό κρατά την παρέα δεμένη και βοηθά να ακούγονται καθαρά οι στροφές. Πριν αρχίσουν, τα παιδιά ρωτούν «Να τα πούμε;» και περιμένουν το «Να τα πείτε!». Στο τέλος, ο νοικοκύρης προσφέρει μικρό κέρασμα ή μερικά κέρματα, ως ευχαριστία για τις ευχές.
Παλαιότερα, τα κάλαντα λέγονταν το βράδυ της παραμονής, με φαναράκια και μικρά καράβια στολισμένα – ιδιαίτερα στα νησιά. Σήμερα, τα παιδιά βγαίνουν κυρίως το πρωί της 24ης Δεκεμβρίου. Στο παρελθόν κρατούσαν και τραμπούκες ή ξύλινα βαποράκια, ενώ σε ορισμένες περιοχές κατασκεύαζαν ομοιώματα εκκλησιών με φως στο εσωτερικό, δίνοντας τελετουργικό χαρακτήρα στην περιφορά.
Για τους γονείς και τους δασκάλους, μια καλή προετοιμασία περιλαμβάνει εκμάθηση των στίχων, σωστή άρθρωση και ευγενική συμπεριφορά. Υπενθυμίζουμε στα παιδιά να χτυπούν ευγενικά, να μην επιμένουν όταν κάποιος δεν επιθυμεί να ανοίξει, και να λένε πάντα «ευχαριστώ». Ένα μικρό σακουλάκι για τα κεράσματα και ζεστά ρούχα ολοκληρώνουν τον εξοπλισμό της χριστουγεννιάτικης εξόδου.
Ακολουθούν οι στίχοι από τα παραδοσιακά κάλαντα Χριστουγέννων, ώστε να τους απομνημονεύσετε ή να τους εκτυπώσετε για την παρέα. Μπορείτε να χωρίσετε τους ρόλους ανά στροφή, να προσθέσετε δεύτερες φωνές ή απλό ρυθμικό χτύπημα παλαμών. Σημασία έχει η χαρά του τραγουδιού και η διάθεση να μοιραστούμε ευχές με τους ανθρώπους γύρω μας.
Οι στίχοι για τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα
Καλήν εσπέραν άρχοντες,
αν είναι ορισμός σας,
Χριστού την Θείαν γέννησιν,
να πω στ’ αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον,
εν Βηθλεέμ τη πόλη,
οι ουρανοί αγάλλονται,
χαίρει η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται,
εν φάτνη των αλόγων,
ο βασιλεύς των ουρανών,
και ποιητής των όλων.
Σ’ αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε,
πέτρα να μην ραγίσει,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού,
χίλια χρόνια να ζήσει.
Μικρή συμβουλή: κρατήστε σταθερό ρυθμό, ξεκινήστε λίγο χαμηλότερα για να «χωρά» η μελωδία όλων και κλείστε με καθαρό «Χρόνια Πολλά». Έτσι, τα κάλαντα γίνονται ένα ζεστό καλωσόρισμα για κάθε σπίτι που ανοίγει την πόρτα του στις χριστουγεννιάτικες ευχές.
Εύβοια ειδήσειςΕύβοια: Βρήκε στο μποστάνι μια ντομάτα γίγαντα!
Ψάρια πηδούσαν από την θάλασσα στην παραλία Χαλκίδας!
Μόλις 30 λεπτά από τη Χαλκίδα: Το χωριό με το θαυματουργό εκκλησάκι
Δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χαλκίδα και την Εύβοια με την υπογραφή του evianewsτου Γιώργου Κουτσελίνη.
Ακολουθήστε το evianews.com στο Google News για να μαθαίνετε πρώτοι όλα τα νέα.