Το τροπάριο της Κασσιανής: Πότε ψάλλεται;

Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης ψάλλεται στις Εκκλησίες ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης – Το πιο γνωστό έργο της είναι το περίφημο «Τροπάριο της Κασσιανής», που ψάλλεται τη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ

Πότε ψάλλεται το τροπάριο της Κασσιανής που το ακούμε την Μεγάλη Εβδομάδα;

Κατά τη διάρκεια της Ακολουθίας υπάρχει η ανάγνωση από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, όπου γίνεται λόγος για τη Δευτέρα Παρουσία και την Ημέρα της Κρίσης μέσα από το τροπάριο της Κασσιανής. Το τελευταίο τροπάριο στην ακολουθία είναι αυτό της ευσεβούς και λογίας ποιητρίας του Βυζαντίου, Κασσιανής.

Η Κασσιανή ήταν σπουδαία βυζαντινή ποιήτρια, υμνογράφος και μοναχή του 9ου αιώνα μ.Χ., γνωστή τόσο για την ευφυΐα και την ομορφιά της όσο και για την πνευματική της προσφορά. Γεννήθηκε γύρω στο 805 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη σε αριστοκρατική οικογένεια και είχε εξαιρετική μόρφωση, κάτι σπάνιο για γυναίκα της εποχής.

Η φήμη της την έφερε στο Παλάτι το 820 μ.Χ., όταν η Ευφροσύνη, μητέρα του αυτοκράτορα Θεόφιλου, διοργάνωσε μια “παρέλαση νυφών” για να διαλέξει ο γιος της σύζυγο. Ανάμεσα σε δώδεκα ευγενείς και όμορφες κόρες, ξεχώρισε η Κασσιανή.

Ο νεαρός αυτοκράτορας, εντυπωσιασμένος από την ομορφιά της, θέλησε να ελέγξει την εξυπνάδα της. Της είπε ειρωνικά: «Ἐκ γυναικός τὰ χείρω», αναφερόμενος στην Εύα και το προπατορικό αμάρτημα. Εκείνη, με οξύνοια, του απάντησε: «Καὶ ἐκ γυναικὸς τὰ κρείττω», δηλαδή, «κι από τη γυναίκα προέρχονται τα ανώτερα», εννοώντας την Παναγία και τη γέννηση του Χριστού.

Η τολμηρή απάντησή της ενόχλησε τον Θεόφιλο, που τελικά επέλεξε τη σεμνή Θεοδώρα για σύζυγο. Η Κασσιανή αποσύρθηκε και έγινε μοναχή. Ίδρυσε μονή κοντά στην Κωνσταντινούπολη και αφιερώθηκε στη συγγραφή ύμνων και ποιημάτων.

Το πιο γνωστό έργο της είναι το περίφημο «Τροπάριο της Κασσιανής», που ψάλλεται τη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ. Το έργο αυτό είναι βαθιά συγκινητικό και εκφράζει τη μετάνοια της αμαρτωλής γυναίκας, με λόγια που θεωρούνται αριστουργήματα της βυζαντινής ποίησης.

Η Κασσιανή έμεινε στην ιστορία ως σύμβολο γυναικείας δύναμης, σοφίας και πνευματικότητας.

Στην υμνολογία κυριαρχεί το γεγονός της αλείψεως των ποδών του Κυρίου με μύρο από μια αμαρτωλή γυναίκα και το σκούπισμά τους με τα μαλλιά της, στο σπίτι ενός Φαρισαίου, όπου ήταν προσκεκλημένος.

Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης ψάλλεται στις Εκκλησίες ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης.

Στην υμνολογία κυριαρχεί το γεγονός της αλείψεως των ποδών του Κυρίου με μύρο από μια αμαρτωλή γυναίκα (πόρνη την αναφέρουν οι υμνωδοί) και το σκούπισμά τους με τα μαλλιά της, στο σπίτι ενός Φαρισαίου, όπου ήταν προσκεκλημένος (Λουκά ζ’ 36-50), ενώ ψάλλεται ένα από τα πλέον δημοφιλή τροπάρια της θρησκευτικής υμνολογίας, το «Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή», γνωστότερο ως Τροπάριο της Κασσιανής, από το όνομα της υμνογράφου Κασσιανής (810-865), που το συνέθεσε.

Το Τροπάριο της Κασσιανής

Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή,
την σήν αισθομένη Θεότητα μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν,
οδυρομένη μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει.
Οίμοι! λέγουσα, οτι νύξ μοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας,
ζοφώδης τε και ασέληνος ερως της αμαρτίας.

Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων,
ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ,
κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας,
ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω σου κενώσει.

Καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας,
αποσμήξω τούτους δε πάλιν τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις,
ων εν τω Παραδείσω Εύα το δειλινόν κρότον τοις ώσιν ηχηθείσα,
τω φόβω εκρύβη.

Αμαρτιών μου τα πλήθη
και κριμάτων σου αβύσσους τις εξιχνιάσει,
ψυχοσώστα Σωτήρ μου;
Μη με την σήν δούλην παρίδης,
Ο αμέτρητον έχων το έλεος.